Vân Nam, vùng đất giáp Lào Cai

Có lần, khi đang ngồi trong quan RTC thấy bàn bên mấy vị khách TQ đang thao thao về Việt Nam, Lào Cai cho bạn rượu nghe. Còn đáng buồn là mấy đối tác người Việt thì hầu như vừa lơ mơ về quê gương, đất nước, lại càng mù tịt về vùng đất bên kia sông Hồng. Lòng tự ái nổi lên liền lao vào ngâm cứu và thấy khối điều hay. 

Vào thời kỳ đồ đá mới, đã có sự định cư của con người trong khu vực hồ Điền Trì 滇池 mà ngày nay nằm ở phía tây nam thành phố Côn Minh 昆明, tỉnh Vân Nam 云南, Trung Quốc. Đó là “Người Nguyên Mưu” 元谋人, hóa thạch của người đứng thẳng (直立人, Homo erectus) được những người xây dựng đường sắt khai quật trong thập niên 1960. Những người nguyên thủy này sử dụng các công cụ bằng đá và đã xây dựng được các công trình đơn giản bằng gỗ.

Về sau đây là nơi sinh sống của một vài bộ lạc của người Bạch[1] sinh sống bằng nông nghiệp trong các vùng đất màu mỡ xung quanh hồ Nhĩ Hải 洱海. Cùng với Bạch còn có người Di 夷, người Hồi[2], người Hmong (苗,描,猫, Mèo), người Nùng mà người Hán trước đó gọi là những nhóm Tây Di 西夷, Nam Man 南蠻, và Bách Việt 百粵. Những tộc này, cũng như những tộc khác ở bờ nam Trường Giang (长江/長江, Cháng Jiāng còn gọi là sông Dương tử 扬子江) vốn không thuộc tộc Hoa Hạ 華夏 bên kia sông.

Lịch sử của các tộc người phi Hán tộc này rất hào hùng và cũng nhiều trang đẫm máu và nước mắt. Vùng đất giáp ranh Lào Cai này mãi thế kỷ 13 mới về Trung thổ, trở thành tỉnh Vân Nam. Đây là nơi mà các thổ ty lãnh chúa nhiều lần quấy rối biên cương Tây Bắc Đại Việt và cũng là bàn đạp để quân Nguyên Mông, quân Mãn Thanh tấn công xâm chiếm nước ta. Trước khi trở thành một tỉnh của đất nước bao la,nó từng là:

1. Vương quốc Điền Việt (Điền Quốc), có thời gian thuộc nhà Hán.

2. Nước Nam Chiếu (Nam Giao).

3. Nước Đại Lý (có thời gian ngắn là Đại Trường Hòa, Đại Thiên Hưng rồi Đại Nghĩa Ninh).

4. Tỉnh Vân Nam nhưng trước năm 1949 có thời gian theo chế độ “Tổng quản”; là nơi cát cứ của Phiên vương, của lãnh chúa...

---

[1] Người Bạch 白族, xưa còn được gọi là Dân Gia 民家, là một trong 56 dân tộc được Cộng hòa nhân dân Trung Hoa chính thức công nhận.

[2] Người Hồi (回族; Huízú) là một dân tộc thiểu số có hình dáng và văn hóa giống người Hán, nhưng họ theo Hồi giáo (回教 Huíjiào; và vì thế có một số đặc điểm văn hóa riêng. Thí dụ, họ bị cấm không được ăn thịt lợn, loại thịt được ăn nhiều nhất tại Trung Quốc, và họ cũng không ăn thịt chó, ngựa, và uống rượu. Người Hồi xuất thân từ nhiều nguồn gốc. Người Hồi vùng đông nam là hậu duệ của các thương nhân Ả Rập định cư ở Trung Quốc, kết hôn với người Trung Quốc và dần dần bị đồng hóa, chỉ còn giữ lại tôn giáo của mình.Cũng có ý kiến cho rằng một số cộng đồng người Hoa nói tiếng Vân Nam và Bắc Hồi vốn là hậu duệ của những người Mông Cổ, người Thổ Nhĩ Kỳ và một số sắc tộc khác có gốc Trung Á đã chuyển sang đạo Hồi sau khi bị chính quyền các triều đại nhà Minh, nhà Thanh thi hành chính sách Hán hóa.

Nước Trung Hoa bao la vốn đã lắm chuyện và vùng Vân Nam còn nhiều bí hiểm hơn.