Ngày càng có nhiều cái chết “bất thường” gây khó khăn cho công tác giám định pháp y và KNTT. Một trong những cái chết đó là sốc do sử dụng ma tuý. Những vụ việc này tuy chưa chắc đã là án song dấu hiệu chỉ điểm, dấu vết thì mơ hồ nhưng dư luận thì lại phong phú và đặc biệt thân nhân những kẻ “xấu số” này nhiều khi rất “bất hợp tác”. Do vậy nhiều vụ việc đã có khiếu kiện kéo dài.
1. Cơ chế bệnh sinh của sốc ma túy: 1
2. Đặc điểm các vụ có người chết nghi Sốc ma tuý. 2
3. Yêu cầu KNHT có người chết nghi do sốc ma túy: 2
4. Nắm tình hình: 2
5. Quan sát hiện trường xác đinh: 3
6. Phát hiện, ghi nhận, thu lượm DV, VC tại hiện trường: 3
7. Khám bên ngoài thi xác: 3
8. Mổ tử thi: 4
9. Thu mẫu vật xét nghiệḿ: 5
2. Đặc điểm các vụ có người chết nghi Sốc ma tuý. 2
3. Yêu cầu KNHT có người chết nghi do sốc ma túy: 2
4. Nắm tình hình: 2
5. Quan sát hiện trường xác đinh: 3
6. Phát hiện, ghi nhận, thu lượm DV, VC tại hiện trường: 3
7. Khám bên ngoài thi xác: 3
8. Mổ tử thi: 4
9. Thu mẫu vật xét nghiệḿ: 5
1. Cơ chế bệnh sinh của sốc ma túy:
Để hiểu được cơ chế bệnh sinh của sốc ma túy, ta tìm hiểu độc lực của một loại ma túy “cổ điển” - đó là các ma túy có nguồn gốc từ cao ôpi. Nhựa quả cây Thuốc phiện gọi là Opium mà thành phần có chứa khoảng 25 Alcaloit. Trong đó quan trọng nhất là Morphin (C17H19NO3(H2O)2 một ancaloit có nhân phenanthren, chiếm khoảng 10-15%) mà từ nó bán tổng hợp ra Héroin, còn trong y học, Morphin thuộc loại thuốc độc bảng A dùng để giảm đau, tiền mê, chống sốc. Ngoài ra còn có 0,8-1% Codein C18H21NO3H2O; 0,2-0,7% Papaverin C23H17NO4- và nhiều ancaloit khác.
Cơ chế gây độc, nghiện của Opi chủ yếu bởi Morphin. Khi vào cơ thể, nó gây ra 2 giai đoạn: kích thích và ngủ vì nó gây ức chế các tế bào nhậy cảm của não, tăng tỉ lệ và khả năng kết hợp với CO2 trong máu, giảm khả năng liên kết với O2. Mức độ độc tăng với trẻ em và người bệnh gan. Trong giai đoạn kích thích ban đầu, người sử dụng có cảm giác buồn nôn, nóng, mạch nhanh tiến tới mất phản xạ, tím tái do CO2 tăng, đồng tử ban đầu giãn khi ngạt thì co lại. Nếu hành tủy còn đáp ứng thì sẽ được kích thích thở lại, còn do quá liều mất hoạt động của trung tâm hô hấp, tử vong ngay sau 30’-2 giờ.Liều gây chết người: Đối với người lớn 20ctg với Morphin, người già hoặc ốm yếu thì liều thấp hơn cũng gây chết; với trẻ em dưới 1 tuổi liều này là 5mg-1ctg. Hiếm gặp do bị đầu độc vì có vị đắng rất dễ phát hiện.
Trường hợp tử vong ngay sau khi tiêm chích, hít có thể do các nguyên nhân: ức chế trung tâm hô hấp hay do phản xạ ức chế (hay gặp do hít quá liều, khí dung có chất bay hơi mạnhẶ) hoặc do rối loạn dẫn truyền (ngừng tim đột ngột); đôi khi ngạt do vị trí, tư thế khi say thuốc. Khi con nghiện tự chế dung dịch thuốc phiện để tiêm (hòa thuốc phiện vào nước rồi chưng cất) càng dễ gấy sốc bởi không khử được các chí nhiệt tố và khi đó giống như một sự choảng phản vệ gây tử vong tức thì. Trong đó trường hợp đầu tiên và sốc do ma túy tự chế hay gặp ở Lào Cai và cũng tương đối dễ giải thích. Còn trường hợp tử vong bởi ngạt do tư thế khi say thuốc mà lại xẩy ra khi người dân đã đưa đến trụ sở CA thì rất rắc rối khi giải quyết hậu quả.
Khi ngộ độc Morphin, Thuốc phiện, Hêroin trường diễn dẫn đến trạng thái “nghiện”. Sở dĩ nhiều dẫn chất của thuốc phiện cũng như một số chất ma túy có tác dụng gây nghiện là do thuốc kết hợp với những thụ thể có sẵn trong cơ thể ngư¬ời và động vật. Những thụ thể này rất đặc hiệu, chỉ kết hợp với các dẫn chất của thuốc phiện và từ chối các chất khác. Chỉ khi kết hợp được như¬ thế và tạo thành phức hợp (thụ thể + dẫn chất của thuốc phiện) thuốc mới có tác dụng. Thuốc phiện đư¬ợc dùng trong y học với tác dụng giảm đau nh¬ưng nếu dùng kéo dài sẽ gây tác dụng xấu (gây nghiện). Việc tạo thành phức hợp và tăng ngưỡng của tế bào nhậy cảm TKTW mà khó phá vỡ được nên cũng giải thích vì sao công tác cai nghiện của chúng ta ít hiệu quả.
2. Đặc điểm các vụ có người chết nghi Sốc ma tuý :
- Đối tượng : Đủ loại: tại gia đình, lang thang, không rõ căn cước, bệnh nhân, người bị tạm giữ, phạm nhân...và thường có tiền sử nghiện MT.
- Hoàn cảnh xảy ra : Không rõ, mập mờ hoặc rất phức tạp, nghi án (dễ gặp phiền phức cho người tiếp nhận).
- Địa điểm : gặp bất kỳ ở đâu, thường là nơi kín, ít người qua lại.
- Về chuyên môn : Hình ảnh tổn thư¬ơng đa dạng, chung chung, không đặc hiệu, khó giải thích nguyên nhân tử vong, bệnh lây nhiễm Ặnên có trường hợp thân nhân không đồng ý với GĐVPY.
- Chất gây nghiện : Có nhiều loại, nhiều đường vào, nhất là tiêm .
- Công luận : Rất phức tạp, có thể ngay chính những CS CA hay cán bộ y tế cứu chữa đầu tiên sẽ bị kiện hay làm khó dễ.
- Cơ quan tổ chức KNHT, KNTT : CSĐT TP về TTXH.
3. Yêu cầu KNHT có người chết nghi do sốc ma túy:
Xác định được nguyên nhân gây chết (chết bình thường do bệnh lí, Suy kiệt hay chết không bình thường do tác động từ bên ngoài vào, do sốc ma túy) ; tác nhân dẫn đến cái chết (loại ma túy, do quá liều hay tự tử, đồng bọn hay người giúp sức, người tổ chức sử dụng)..
Do vậy, khi khám nghiệm hiện trường có người chết do sốc ma túy chúng ta phải tuân thủ nghiêm ngặt những nguyên tắc cơ bản của quy trình KNHT có người chết không tự nhiên nói chung, đồng thời cần lưu ý những vấn đề riêng của loại hiện trường này. Cụ thể quá trình khám nghiệm hiện trường, khám nghiệm tử thi như sau:
4. Nắm tình hình:
- Mối quan hệ gia đình, quan hệ xã hội, bạn bè của nạn nhân.
- Diễn biến tâm lý, tư tưởng, tình cảm của nạn nhân trước khi bị sốc ma túy.
- Người phát hiện, người sơ cứu và những người biết việc khác.
- Tìm các loại giấy tờ, tài liệu có liên quan đến cái chết của nạn nhân như: Thư tuyệt mệnh, đơn tố cáo, di chúc...
5. Quan sát hiện trường xác đinh:
- Vị trí, địa hình, địa vật, tình trạng từng phần hiện trường, nơi tập trung dấu vết, tang vật.
- Vị trí, tư thế tử thi trong mối quan hệ với hiện trường .
- Những thay đổi có thể nhận biết sớm sau khi sự việc xảy ra.
Từ đó: Nhận định, phán đoán diễn biến sự việc, sơ bộ về nguyên nhân chết, về tính chất vụ việc, những nơi những loại dấu vết, vi vết có thể xuất hiện. Khi thấy có khả năng là một vụ tổ chức sử dụng ma túy gây chết người chú ý xem xét, tìm DVVC liên quan đến địa điểm, dụng cụ và loại thuốc đã sử dụng. Xác định phương pháp, kế hoạch khám nghiệm cụ thể và có đề xuất bổ xung (lực lượng, phương tiện khám nghiệm ...)
- Kết hợp chụp ảnh và vẽ phác thảo sơ đồ hiện trường chung.
6. Phát hiện, ghi nhận, thu lượm DV, VC tại hiện trường:
Có thể quan sát, phát hiện bằng mắt thường, kết hợp phương tiện kỹ thuật để phát hiện các DVVC ở hiện trường có liên quan:
- Lối ra vào HT, tình trạng đồ vật tại HT và quanh tử thi.
- Tìm dụng cụ chưng cất, pha chế ma túy, đồ dùng, vật dụng khác...
- Phải kiểm tra kỹ quần áo và tư trang cá nhân. Các nơi như vỏ thuốc lá, hộp nhỏ, đường may quần áo, hành lý, giày dép, ví và các vật dụng khác đều có thể cất giấu chất ma túy, dụng cụ tiêm chích, hút.
- Các dụng cụ, phương tiện sử dụng chất ma túy (bơm kim tiêm, bộ hút Thuốc phiện, giấy bạc dùng để hít hêroin...).
- Phát hiện, thu lượm dụng cụ đựng đồ ăn, uống, thức ăn thừa; Tìm, mô tả, thu chất nôn, chất bài tiết, DV máu và DV khác (nếu có).
- Đánh số các DV, VC đã phát hiện được.
Tất cả các dấu vết, vật chứng nêu trên đều phải được ghi nhận, mô tả, và thu lượm theo đúng thủ tục pháp luật. Chú ý tìm, phát hiện và đánh giá những dấu hiệu trái quy luật bình thường.
7. Khám bên ngoài thi xác:
- Nhận dạng tử thi, chú ý mô tả kỹ đặc điểm riêng, dị hình; phải chụp ảnh chân dung, ảnh các vết xăm, trổ..., lấy vân tay nếu là nạn nhân chưa rõ tung tích. Đánh giá tình trạng tử thi về các mức độ: lạnh, cứng, hoen tử thi; xác định tư thế, dáng điệu của tử thi khi chết.
- Xác định tình trạng quần áo, tìm các dấu vết để lại trên quần áo; phát hiện, thu lượm, bảo quản các dấu vết, giấy tờ ...trên, trong quần áo.
- Tìm, đánh giá các dấu vết do kéo, lê di chuyển nạn nhân (đặc biệt các dấu vết ở khuỷu tay, gót chân, mũi giày, mông); tìm các vết xăm trổ hoặc dấu vết bất thường.
- Đánh giá tình trạng suy dinh d¬ưỡng; tìm hạch ở nách, bẹn, cổ; tìm dị vật ở móng tay, ngón tay và lòng bàn tay.
- Tìm các dấu vết th¬ương tích thể hiện sự can thiệp của ngoại lực có khả năng gây chết ngư¬ời trên cơ thể nạn nhân hoặc các thư¬ơng tích do hậu quả của tình trạng kích động mạnh hoặc do hồi sức cấp cứu (bạn bè, gia đình, nhân viên y tế ); các DV liên quan đến tội phạm tình dục.
- Tìm dấu hiệu tăng tiết mô hôi, n¬ước dãi, nước bọt; Kiểm tra niêm mạc mắt và đồng tử hai bên; Dấu hiệu ngạt; Phì đại hoặc viêm loét cuốn mũi; Nấm bọt hoặc dịch từ mũi miệng nạn nhân.
- Tìm, mô tả các tổn thương trên bề mặt da, như vết kim châm mới, vết vỡ tĩnh mạch, vị trí bị áp xe dưới da chỗ tiêm chích, vết tiêm chích cũ (xơ cứng), dấu hiệu Arthus (vết lõm trên nền thâm gờ).
8. Mổ tử thi:
- Tìm và mô tả các dấu hiệu chung của tình trạng: Xung huyết mạnh các tạng; Phù phổi; Chấm chảy máu thanh mạc; Dấu hiệu co giật (vết cắn răng, va đập nhẹ...); Dấu vết xoa bóp tim ngoài lồng ngực (do cấp cứu).
- Phẫu tích da vùng có vết tiêm chích : phân biệt vết mới (chảy máu ở tổ chức liên kết dưới da, mạch máu); vết cũ (« mà » tức sẹo xơ hoá - xơ hoá thành mạch, có thể gặp vỡ phình mạch hoặc hoại tử thành mạch).
- Tìm, mô tả Những tổn th¬ương mạn tính hệ Tim mạch, như: Máu có màu thẫm; Phì đại cơ tim do cao huyết áp (hậu quả của tăng catecholamine/máu); Viêm nội tâm mạc; Viêm cơ tim, tăng sinh xơ; Thiếu máu cơ tim, co thắt mạch vành; Nhồi máu cơ tim...
- Tìm, mô tả Những tổn thư¬ơng mạn tính hệ Hô hấp, như: Đường hô hấp dầy niêm dịch dạng bọt; Phù phổi, xung huyết hoặc chảy máu (chấm); Tràn khí màng phổi, Viêm phế quản phổi; Tăng áp lực động mạch phổi; Co thắt phế quản U hạt trong mô phổi.
- Tìm, mô tả Những tổn thương mạn tính hệ Thần kinh: Não và màng não bị tụ máu, phù, mặt cắt của não có thể thấy xuất huyết từng đám; Nhồi máu hoặc tắc mạch não cũ hoặc mới; Phù não, xung huyết mạch nãó; Lâm sàng :Giảm tốc độ dẫn truyền thần kinh; Rối loạn trương lực cơ; Mê sảng, hoang t¬ưởng; Đau đầu.
- Tìm, mô tả Những tổn thương khác, như:áXung huyết mạnh niêm mạc ống tiêu hoá;Hoại tử thành ống tiêu hoá do tắc mạch;; Cá biệt có thể gặp loét thủng niêm mạc dạ dày;;Nếu trúng độc do uống Thuốc phiện, trong dạ dày có lúc có thể thấy cặn Thuốc phiện, có mùi đặc trưng của Thuốc phiện; Nhồi máu thận; Viêm ống thận cấp; Bàng quang ứ nước tiểu.
9. Thu mẫu vật xét nghiệḿ:
Tốt nhất là nước tiểu, ngoài ra còn có thể xét nghiệm máu, gan, não, phổi và thận. Nếu nhiễm độc do tiêm chích nên lấy mẫu xét nghiệm ở tổ chức chỗ tiêm chích. Đối với người nghiện khi xét nghiệm cần lưu ý xem có kiềm Morphin đồng thời tồn tại hay không. Bởi mỗi loại độc phẩm Morphin, đều có 1 số thuốc trên để giảm bớt tác dụng phụ.
Phủ tạng gửi XN đựng trong 2 lọ sạch, đậy kín, đặt trong bình đá: Lọ 1 gồm 200 gam Dạ dầy, Ruột, Bàng quang và chất chứa trong đó. Lọ 2 gồm 200 gam Tim, Gan, Phổi, Thận.
Chú ý cần lấy cả nước tiểu trong bàng quang, khi cần thiết có thể làm Test thử nhanh. Trong mọi trường hợp không dùng cồn, rượu, Formol để bảo quản phủ tạng.
Phụ lục 1 : Hình ảnh tổn thương vi thể́:
- Da : Tại vết tiêm chích có chảy máu mới hoặc cũ . Sẹo cũ ở vùng lân cận hoặc những vùng tăng sinh xơ, có thể gặp hình ảnh abscess , u hạt ...
- Phổi : Phù , viêm phế quản phổi, hình ảnh u hạt, có thể gặp dị vật trong mạch máu hoặc trong lòng phế nang,
- Tim : Viêm nội tâm mạc, van tim, thoái hoá cơ tim, xơ hoá mạch vành, chít hẹp lòng mạch.
- Gan : Viêm gan mạn, xơ gan vòng, thoái hoá mỡ.
- Thận : Hình ảnh thoái hoá cầu thận, xung huyết mạnh, viêm ống thận cấp.
- Não : Chảy máu trong mô não, hoại tử tế bào thần kinh, phù não.
Phụ lục 2. Xét nghiệm :
- Xét nghiệm độc chất học: đôi khi không tìm thấy chất MT vì chúng dễ bị phân hủy và phá hủy trong cơ thể bởi quá trình tác dụng của nó .
- Xét nghiệm HIV: Test nhanh tr¬ước khi mổ khám nghiệm để có thái độ phòng ngừa tích cực cho CB khám nghiệm và có tác dụng cảnh báo xã hội.
10. Kết thúc Khám nghiệm :
+ Thông qua Biên bản và lấy chữ kí các thành viên trong Hội đồng khám nghiệm.
+ Thống nhất sơ bộ với bác sĩ Pháp y, Điều tra viên về nguyên nhân tử vong, tính chất vụ việc, hướng giải quyết tiếp theo.
+ Bàn giao thi thể cho đại diện gia đình hay chính quyền địa phương.
+ Hoàn thành Hồ sơ khám nghiệm, đóng gói dấu vết, vật chứng, phủ tạng gửi giám định.
11. Vài ví dụ:
VD1:
Tô Cao Thắng sinh 1977 trú tại phường Pom Hán thị xã Cam Đường là đối tượng có thâm niên sử dụng ma túy. Ngày 23/6/2001 TCT bị bắt quả tang trong khi đang sử dụng ma túy và có hành vi mua bán trái phép chất ma tuý và được đưa về tạm giữ tại phòng làm việc CA phường. Ngay chiều hôm đó, cán bộ trực phát hiện chết gục trên nền nhà. Qua công tác KNTT-GĐPY đã kết luận TCT chết do uống qúa liều Héroin (dấu trong hậu môn, TS không phát hiện được), không có tác động của ngoại lực (vết tiém hằn da giấy trên ngực là do TCT ngồi tỳ lâu trên thành ghế). Kết quả đó đã giúp mọi người nhận thức đúng tính chất vụ việc.
VD2: Tối 25/4/2004, người Tối 25/4/2004, người dân ở khu vực hóa trường ga Phố Mới, Lào Cai phát hiện 1 thanh niên (khoảng 20 tuổi) đã chết, đầu gục trên bánh xe môtô “Uây tầu” màu xanh đen, không có biển kiểm soát. Ngay cạnh đó, 1 thanh niên khác cũng đã gục ngã ngay cạnh chiếc xe Jupiter thứ hai mang BKS Yên Bái 21K8-5447 đang trong tình trạng rất nguy kịch. Qua khám nghiệm tử thi, cán bộ KTHS và PY Công an tỉnh xác định: Nạn nhân đã chết không có dấu vết thương tích của các vụ án mạng, ngoài một vết chích nhỏ li ti mới ở mặt trước cẳng tay trái. Sau khi được cấp cứu hồi tỉnh, Trần Văn Việt (24 tuổi), trú tại Phường Hồng Hà, Tf Yên Bái thú nhận, cả 2 được Nguyễn Việt Dũng (21 tuổi ở Phố Mới, Lào Cai) rủ cùng với một người nữa đến khu vực Đền Hai Cô sử dụng ma túy liều cao. Người chết là bạn cửu vạn mới quen quê ở Thái Thụy, Thái Bình; còn 2 người khác đi cùng xe đã biến mất. Nhận tin báo, gia đình Hoàng Thế Mạnh (20 tuổi) đã đến xin đưa thi thể về mai táng. Cơ quan CSĐT đã truy tìm bắt được Nguyễn Việt Dũng.
VD3: Khuya 30/5/2007, một thanh niên đến phòng karaoke Minh Mẫn, khóm 7, phường 5 (TP Cà Mau) nói rằng chờ bạn đến. Khoảng 15 phút sau, chủ quán karaoke vào phòng thì thấy người này bất tỉnh, nằm úp mặt trên bàn. Cơ quan công an địa phương và chủ quán đưa nạn nhân đến Bệnh viện Đa khoa Cà Mau. Nạn nhân chết trước khi vào bệnh viện và không có giấy tờ tùy thân.
Theo Bác sỹ Giám định pháp y Cà Mau thì: “Giám định tử thi, các cơ quan nội tạng như tim, phổi bị xuất huyết, mu bàn tay trái có vết kim tiêm mới; nước tiểu dương tính với chất ma tuý. Do đó, có cơ sở kết luận nạn nhân bị chết do tiêm ma tuý bị sốc”. Không nhất trí với lời giải thích trên, sáng 03/6, hàng trăm người dân vây kín ngôi mộ mới chôn được 1 ngày, tại nghĩa địa xã An Xuyên (TP Cà Mau), đòi quật mộ lên. Những người này cho đây là mộ của Lâm Anh Duy, 26 tuổi, khóm 1, phường 5 (TP Cà Mau). Khi Cơ quan CSĐT vào cuộc, với sự tham gia của các đơn vị nghiệp vụ mới giải quyết ổn định tình hình.
Để hiểu được cơ chế bệnh sinh của sốc ma túy, ta tìm hiểu độc lực của một loại ma túy “cổ điển” - đó là các ma túy có nguồn gốc từ cao ôpi. Nhựa quả cây Thuốc phiện gọi là Opium mà thành phần có chứa khoảng 25 Alcaloit. Trong đó quan trọng nhất là Morphin (C17H19NO3(H2O)2 một ancaloit có nhân phenanthren, chiếm khoảng 10-15%) mà từ nó bán tổng hợp ra Héroin, còn trong y học, Morphin thuộc loại thuốc độc bảng A dùng để giảm đau, tiền mê, chống sốc. Ngoài ra còn có 0,8-1% Codein C18H21NO3H2O; 0,2-0,7% Papaverin C23H17NO4- và nhiều ancaloit khác.
Cơ chế gây độc, nghiện của Opi chủ yếu bởi Morphin. Khi vào cơ thể, nó gây ra 2 giai đoạn: kích thích và ngủ vì nó gây ức chế các tế bào nhậy cảm của não, tăng tỉ lệ và khả năng kết hợp với CO2 trong máu, giảm khả năng liên kết với O2. Mức độ độc tăng với trẻ em và người bệnh gan. Trong giai đoạn kích thích ban đầu, người sử dụng có cảm giác buồn nôn, nóng, mạch nhanh tiến tới mất phản xạ, tím tái do CO2 tăng, đồng tử ban đầu giãn khi ngạt thì co lại. Nếu hành tủy còn đáp ứng thì sẽ được kích thích thở lại, còn do quá liều mất hoạt động của trung tâm hô hấp, tử vong ngay sau 30’-2 giờ.Liều gây chết người: Đối với người lớn 20ctg với Morphin, người già hoặc ốm yếu thì liều thấp hơn cũng gây chết; với trẻ em dưới 1 tuổi liều này là 5mg-1ctg. Hiếm gặp do bị đầu độc vì có vị đắng rất dễ phát hiện.
Trường hợp tử vong ngay sau khi tiêm chích, hít có thể do các nguyên nhân: ức chế trung tâm hô hấp hay do phản xạ ức chế (hay gặp do hít quá liều, khí dung có chất bay hơi mạnhẶ) hoặc do rối loạn dẫn truyền (ngừng tim đột ngột); đôi khi ngạt do vị trí, tư thế khi say thuốc. Khi con nghiện tự chế dung dịch thuốc phiện để tiêm (hòa thuốc phiện vào nước rồi chưng cất) càng dễ gấy sốc bởi không khử được các chí nhiệt tố và khi đó giống như một sự choảng phản vệ gây tử vong tức thì. Trong đó trường hợp đầu tiên và sốc do ma túy tự chế hay gặp ở Lào Cai và cũng tương đối dễ giải thích. Còn trường hợp tử vong bởi ngạt do tư thế khi say thuốc mà lại xẩy ra khi người dân đã đưa đến trụ sở CA thì rất rắc rối khi giải quyết hậu quả.
Khi ngộ độc Morphin, Thuốc phiện, Hêroin trường diễn dẫn đến trạng thái “nghiện”. Sở dĩ nhiều dẫn chất của thuốc phiện cũng như một số chất ma túy có tác dụng gây nghiện là do thuốc kết hợp với những thụ thể có sẵn trong cơ thể ngư¬ời và động vật. Những thụ thể này rất đặc hiệu, chỉ kết hợp với các dẫn chất của thuốc phiện và từ chối các chất khác. Chỉ khi kết hợp được như¬ thế và tạo thành phức hợp (thụ thể + dẫn chất của thuốc phiện) thuốc mới có tác dụng. Thuốc phiện đư¬ợc dùng trong y học với tác dụng giảm đau nh¬ưng nếu dùng kéo dài sẽ gây tác dụng xấu (gây nghiện). Việc tạo thành phức hợp và tăng ngưỡng của tế bào nhậy cảm TKTW mà khó phá vỡ được nên cũng giải thích vì sao công tác cai nghiện của chúng ta ít hiệu quả.
2. Đặc điểm các vụ có người chết nghi Sốc ma tuý :
- Đối tượng : Đủ loại: tại gia đình, lang thang, không rõ căn cước, bệnh nhân, người bị tạm giữ, phạm nhân...và thường có tiền sử nghiện MT.
- Hoàn cảnh xảy ra : Không rõ, mập mờ hoặc rất phức tạp, nghi án (dễ gặp phiền phức cho người tiếp nhận).
- Địa điểm : gặp bất kỳ ở đâu, thường là nơi kín, ít người qua lại.
- Về chuyên môn : Hình ảnh tổn thư¬ơng đa dạng, chung chung, không đặc hiệu, khó giải thích nguyên nhân tử vong, bệnh lây nhiễm Ặnên có trường hợp thân nhân không đồng ý với GĐVPY.
- Chất gây nghiện : Có nhiều loại, nhiều đường vào, nhất là tiêm .
- Công luận : Rất phức tạp, có thể ngay chính những CS CA hay cán bộ y tế cứu chữa đầu tiên sẽ bị kiện hay làm khó dễ.
- Cơ quan tổ chức KNHT, KNTT : CSĐT TP về TTXH.
3. Yêu cầu KNHT có người chết nghi do sốc ma túy:
Xác định được nguyên nhân gây chết (chết bình thường do bệnh lí, Suy kiệt hay chết không bình thường do tác động từ bên ngoài vào, do sốc ma túy) ; tác nhân dẫn đến cái chết (loại ma túy, do quá liều hay tự tử, đồng bọn hay người giúp sức, người tổ chức sử dụng)..
Do vậy, khi khám nghiệm hiện trường có người chết do sốc ma túy chúng ta phải tuân thủ nghiêm ngặt những nguyên tắc cơ bản của quy trình KNHT có người chết không tự nhiên nói chung, đồng thời cần lưu ý những vấn đề riêng của loại hiện trường này. Cụ thể quá trình khám nghiệm hiện trường, khám nghiệm tử thi như sau:
4. Nắm tình hình:
- Mối quan hệ gia đình, quan hệ xã hội, bạn bè của nạn nhân.
- Diễn biến tâm lý, tư tưởng, tình cảm của nạn nhân trước khi bị sốc ma túy.
- Người phát hiện, người sơ cứu và những người biết việc khác.
- Tìm các loại giấy tờ, tài liệu có liên quan đến cái chết của nạn nhân như: Thư tuyệt mệnh, đơn tố cáo, di chúc...
5. Quan sát hiện trường xác đinh:
- Vị trí, địa hình, địa vật, tình trạng từng phần hiện trường, nơi tập trung dấu vết, tang vật.
- Vị trí, tư thế tử thi trong mối quan hệ với hiện trường .
- Những thay đổi có thể nhận biết sớm sau khi sự việc xảy ra.
Từ đó: Nhận định, phán đoán diễn biến sự việc, sơ bộ về nguyên nhân chết, về tính chất vụ việc, những nơi những loại dấu vết, vi vết có thể xuất hiện. Khi thấy có khả năng là một vụ tổ chức sử dụng ma túy gây chết người chú ý xem xét, tìm DVVC liên quan đến địa điểm, dụng cụ và loại thuốc đã sử dụng. Xác định phương pháp, kế hoạch khám nghiệm cụ thể và có đề xuất bổ xung (lực lượng, phương tiện khám nghiệm ...)
- Kết hợp chụp ảnh và vẽ phác thảo sơ đồ hiện trường chung.
6. Phát hiện, ghi nhận, thu lượm DV, VC tại hiện trường:
Có thể quan sát, phát hiện bằng mắt thường, kết hợp phương tiện kỹ thuật để phát hiện các DVVC ở hiện trường có liên quan:
- Lối ra vào HT, tình trạng đồ vật tại HT và quanh tử thi.
- Tìm dụng cụ chưng cất, pha chế ma túy, đồ dùng, vật dụng khác...
- Phải kiểm tra kỹ quần áo và tư trang cá nhân. Các nơi như vỏ thuốc lá, hộp nhỏ, đường may quần áo, hành lý, giày dép, ví và các vật dụng khác đều có thể cất giấu chất ma túy, dụng cụ tiêm chích, hút.
- Các dụng cụ, phương tiện sử dụng chất ma túy (bơm kim tiêm, bộ hút Thuốc phiện, giấy bạc dùng để hít hêroin...).
- Phát hiện, thu lượm dụng cụ đựng đồ ăn, uống, thức ăn thừa; Tìm, mô tả, thu chất nôn, chất bài tiết, DV máu và DV khác (nếu có).
- Đánh số các DV, VC đã phát hiện được.
Tất cả các dấu vết, vật chứng nêu trên đều phải được ghi nhận, mô tả, và thu lượm theo đúng thủ tục pháp luật. Chú ý tìm, phát hiện và đánh giá những dấu hiệu trái quy luật bình thường.
7. Khám bên ngoài thi xác:
- Nhận dạng tử thi, chú ý mô tả kỹ đặc điểm riêng, dị hình; phải chụp ảnh chân dung, ảnh các vết xăm, trổ..., lấy vân tay nếu là nạn nhân chưa rõ tung tích. Đánh giá tình trạng tử thi về các mức độ: lạnh, cứng, hoen tử thi; xác định tư thế, dáng điệu của tử thi khi chết.
- Xác định tình trạng quần áo, tìm các dấu vết để lại trên quần áo; phát hiện, thu lượm, bảo quản các dấu vết, giấy tờ ...trên, trong quần áo.
- Tìm, đánh giá các dấu vết do kéo, lê di chuyển nạn nhân (đặc biệt các dấu vết ở khuỷu tay, gót chân, mũi giày, mông); tìm các vết xăm trổ hoặc dấu vết bất thường.
- Đánh giá tình trạng suy dinh d¬ưỡng; tìm hạch ở nách, bẹn, cổ; tìm dị vật ở móng tay, ngón tay và lòng bàn tay.
- Tìm các dấu vết th¬ương tích thể hiện sự can thiệp của ngoại lực có khả năng gây chết ngư¬ời trên cơ thể nạn nhân hoặc các thư¬ơng tích do hậu quả của tình trạng kích động mạnh hoặc do hồi sức cấp cứu (bạn bè, gia đình, nhân viên y tế ); các DV liên quan đến tội phạm tình dục.
- Tìm dấu hiệu tăng tiết mô hôi, n¬ước dãi, nước bọt; Kiểm tra niêm mạc mắt và đồng tử hai bên; Dấu hiệu ngạt; Phì đại hoặc viêm loét cuốn mũi; Nấm bọt hoặc dịch từ mũi miệng nạn nhân.
- Tìm, mô tả các tổn thương trên bề mặt da, như vết kim châm mới, vết vỡ tĩnh mạch, vị trí bị áp xe dưới da chỗ tiêm chích, vết tiêm chích cũ (xơ cứng), dấu hiệu Arthus (vết lõm trên nền thâm gờ).
8. Mổ tử thi:
- Tìm và mô tả các dấu hiệu chung của tình trạng: Xung huyết mạnh các tạng; Phù phổi; Chấm chảy máu thanh mạc; Dấu hiệu co giật (vết cắn răng, va đập nhẹ...); Dấu vết xoa bóp tim ngoài lồng ngực (do cấp cứu).
- Phẫu tích da vùng có vết tiêm chích : phân biệt vết mới (chảy máu ở tổ chức liên kết dưới da, mạch máu); vết cũ (« mà » tức sẹo xơ hoá - xơ hoá thành mạch, có thể gặp vỡ phình mạch hoặc hoại tử thành mạch).
- Tìm, mô tả Những tổn th¬ương mạn tính hệ Tim mạch, như: Máu có màu thẫm; Phì đại cơ tim do cao huyết áp (hậu quả của tăng catecholamine/máu); Viêm nội tâm mạc; Viêm cơ tim, tăng sinh xơ; Thiếu máu cơ tim, co thắt mạch vành; Nhồi máu cơ tim...
- Tìm, mô tả Những tổn thư¬ơng mạn tính hệ Hô hấp, như: Đường hô hấp dầy niêm dịch dạng bọt; Phù phổi, xung huyết hoặc chảy máu (chấm); Tràn khí màng phổi, Viêm phế quản phổi; Tăng áp lực động mạch phổi; Co thắt phế quản U hạt trong mô phổi.
- Tìm, mô tả Những tổn thương mạn tính hệ Thần kinh: Não và màng não bị tụ máu, phù, mặt cắt của não có thể thấy xuất huyết từng đám; Nhồi máu hoặc tắc mạch não cũ hoặc mới; Phù não, xung huyết mạch nãó; Lâm sàng :Giảm tốc độ dẫn truyền thần kinh; Rối loạn trương lực cơ; Mê sảng, hoang t¬ưởng; Đau đầu.
- Tìm, mô tả Những tổn thương khác, như:áXung huyết mạnh niêm mạc ống tiêu hoá;Hoại tử thành ống tiêu hoá do tắc mạch;; Cá biệt có thể gặp loét thủng niêm mạc dạ dày;;Nếu trúng độc do uống Thuốc phiện, trong dạ dày có lúc có thể thấy cặn Thuốc phiện, có mùi đặc trưng của Thuốc phiện; Nhồi máu thận; Viêm ống thận cấp; Bàng quang ứ nước tiểu.
9. Thu mẫu vật xét nghiệḿ:
Tốt nhất là nước tiểu, ngoài ra còn có thể xét nghiệm máu, gan, não, phổi và thận. Nếu nhiễm độc do tiêm chích nên lấy mẫu xét nghiệm ở tổ chức chỗ tiêm chích. Đối với người nghiện khi xét nghiệm cần lưu ý xem có kiềm Morphin đồng thời tồn tại hay không. Bởi mỗi loại độc phẩm Morphin, đều có 1 số thuốc trên để giảm bớt tác dụng phụ.
Phủ tạng gửi XN đựng trong 2 lọ sạch, đậy kín, đặt trong bình đá: Lọ 1 gồm 200 gam Dạ dầy, Ruột, Bàng quang và chất chứa trong đó. Lọ 2 gồm 200 gam Tim, Gan, Phổi, Thận.
Chú ý cần lấy cả nước tiểu trong bàng quang, khi cần thiết có thể làm Test thử nhanh. Trong mọi trường hợp không dùng cồn, rượu, Formol để bảo quản phủ tạng.
Phụ lục 1 : Hình ảnh tổn thương vi thể́:
- Da : Tại vết tiêm chích có chảy máu mới hoặc cũ . Sẹo cũ ở vùng lân cận hoặc những vùng tăng sinh xơ, có thể gặp hình ảnh abscess , u hạt ...
- Phổi : Phù , viêm phế quản phổi, hình ảnh u hạt, có thể gặp dị vật trong mạch máu hoặc trong lòng phế nang,
- Tim : Viêm nội tâm mạc, van tim, thoái hoá cơ tim, xơ hoá mạch vành, chít hẹp lòng mạch.
- Gan : Viêm gan mạn, xơ gan vòng, thoái hoá mỡ.
- Thận : Hình ảnh thoái hoá cầu thận, xung huyết mạnh, viêm ống thận cấp.
- Não : Chảy máu trong mô não, hoại tử tế bào thần kinh, phù não.
Phụ lục 2. Xét nghiệm :
- Xét nghiệm độc chất học: đôi khi không tìm thấy chất MT vì chúng dễ bị phân hủy và phá hủy trong cơ thể bởi quá trình tác dụng của nó .
- Xét nghiệm HIV: Test nhanh tr¬ước khi mổ khám nghiệm để có thái độ phòng ngừa tích cực cho CB khám nghiệm và có tác dụng cảnh báo xã hội.
10. Kết thúc Khám nghiệm :
+ Thông qua Biên bản và lấy chữ kí các thành viên trong Hội đồng khám nghiệm.
+ Thống nhất sơ bộ với bác sĩ Pháp y, Điều tra viên về nguyên nhân tử vong, tính chất vụ việc, hướng giải quyết tiếp theo.
+ Bàn giao thi thể cho đại diện gia đình hay chính quyền địa phương.
+ Hoàn thành Hồ sơ khám nghiệm, đóng gói dấu vết, vật chứng, phủ tạng gửi giám định.
11. Vài ví dụ:
VD1:
Tô Cao Thắng sinh 1977 trú tại phường Pom Hán thị xã Cam Đường là đối tượng có thâm niên sử dụng ma túy. Ngày 23/6/2001 TCT bị bắt quả tang trong khi đang sử dụng ma túy và có hành vi mua bán trái phép chất ma tuý và được đưa về tạm giữ tại phòng làm việc CA phường. Ngay chiều hôm đó, cán bộ trực phát hiện chết gục trên nền nhà. Qua công tác KNTT-GĐPY đã kết luận TCT chết do uống qúa liều Héroin (dấu trong hậu môn, TS không phát hiện được), không có tác động của ngoại lực (vết tiém hằn da giấy trên ngực là do TCT ngồi tỳ lâu trên thành ghế). Kết quả đó đã giúp mọi người nhận thức đúng tính chất vụ việc.
VD2: Tối 25/4/2004, người Tối 25/4/2004, người dân ở khu vực hóa trường ga Phố Mới, Lào Cai phát hiện 1 thanh niên (khoảng 20 tuổi) đã chết, đầu gục trên bánh xe môtô “Uây tầu” màu xanh đen, không có biển kiểm soát. Ngay cạnh đó, 1 thanh niên khác cũng đã gục ngã ngay cạnh chiếc xe Jupiter thứ hai mang BKS Yên Bái 21K8-5447 đang trong tình trạng rất nguy kịch. Qua khám nghiệm tử thi, cán bộ KTHS và PY Công an tỉnh xác định: Nạn nhân đã chết không có dấu vết thương tích của các vụ án mạng, ngoài một vết chích nhỏ li ti mới ở mặt trước cẳng tay trái. Sau khi được cấp cứu hồi tỉnh, Trần Văn Việt (24 tuổi), trú tại Phường Hồng Hà, Tf Yên Bái thú nhận, cả 2 được Nguyễn Việt Dũng (21 tuổi ở Phố Mới, Lào Cai) rủ cùng với một người nữa đến khu vực Đền Hai Cô sử dụng ma túy liều cao. Người chết là bạn cửu vạn mới quen quê ở Thái Thụy, Thái Bình; còn 2 người khác đi cùng xe đã biến mất. Nhận tin báo, gia đình Hoàng Thế Mạnh (20 tuổi) đã đến xin đưa thi thể về mai táng. Cơ quan CSĐT đã truy tìm bắt được Nguyễn Việt Dũng.
VD3: Khuya 30/5/2007, một thanh niên đến phòng karaoke Minh Mẫn, khóm 7, phường 5 (TP Cà Mau) nói rằng chờ bạn đến. Khoảng 15 phút sau, chủ quán karaoke vào phòng thì thấy người này bất tỉnh, nằm úp mặt trên bàn. Cơ quan công an địa phương và chủ quán đưa nạn nhân đến Bệnh viện Đa khoa Cà Mau. Nạn nhân chết trước khi vào bệnh viện và không có giấy tờ tùy thân.
Theo Bác sỹ Giám định pháp y Cà Mau thì: “Giám định tử thi, các cơ quan nội tạng như tim, phổi bị xuất huyết, mu bàn tay trái có vết kim tiêm mới; nước tiểu dương tính với chất ma tuý. Do đó, có cơ sở kết luận nạn nhân bị chết do tiêm ma tuý bị sốc”. Không nhất trí với lời giải thích trên, sáng 03/6, hàng trăm người dân vây kín ngôi mộ mới chôn được 1 ngày, tại nghĩa địa xã An Xuyên (TP Cà Mau), đòi quật mộ lên. Những người này cho đây là mộ của Lâm Anh Duy, 26 tuổi, khóm 1, phường 5 (TP Cà Mau). Khi Cơ quan CSĐT vào cuộc, với sự tham gia của các đơn vị nghiệp vụ mới giải quyết ổn định tình hình.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét
Tôn trọng nguyên tắc cộng đồng và sở nguyện cá nhân