Một số VƯỚNG MẮC trong GIÁM ĐỊNH MA TÚY

Lào Cai là tỉnh miền núi, biên giới nên PC 21 không có thế mạnh toàn diện như Hà Nội và các thành phố lớn; không giỏi về KTPCTP như Khánh Hoà, năng động triển khai lĩnh vực GĐ đòi hỏi đầu tư lớn (Gen, Hoá) như Thanh Hoá. Nhưng cũng có những đặc thù, thế mạnh, khó khăn riêng.

Được sự cho phép của BTC Hội nghị, thay mặt CBCS PC 21 Lào Cai xin kính chúc sức khoẻ các đ/c lãnh đạo, quý vị đại biểu và xin biểu thị tinh thần nhất trí với Báo cáo của Viện và sự cảm phục cũng như quyết tâm học hỏi rút kinh nghiệm về những báo cáo tham luận của các đ/c đã phát biểu trước tôi.

Kính thưa toàn thể Hội nghị !
Là tỉnh nằm ở vùng Tây Bắc, có Cửa khẩu Quốc tế, cửa khẩu Quốc gia nên từ lâu đã trở thành một trong những tỉnh trọng điểm về tình hình tội phạm liên quan đến ma tuý, là địa bàn “trung chuyển” ma tuý giữa các tỉnh nội địa Việt Nam với Lào, Trung Quốc qua biên giới và ngày càng gia tăng, tinh vi hơn. Số lượng các vụ ma tuý phát hiện bắt giữ không nhiều như ở Sơn La, Điện Biên, Lai Châu, Quảng Ninh, Nghệ An nhưng cũng không kém phần nóng bỏng quyết liệt. Trong những năm qua, lực lượng Công an, Biên phòng, Hải quan phát hiện bắt giữ nhiều lọai Ma tuý với lắm thủ đoạn che dấu, như Diazepam (cưa vỏ ống đổ vào vỏ chai đựng Pepsi, can nhựa chuyển về xuôi...), Thuốc phiện (chứa trong gùi 2 đáy, trong quả dưa hấu...), Heroin (trong đế giầy, hộp bánh...)...Chủ yếu là các vụ tàng trữ, vận chuyển, buôn bán và tổ chức sử dụng; đối tượng đa phần là đồng bào dân tộc Mông ở Mường Khương, Bắc Hà, Bảo Thắng. Nhiều vụ án được phát hiện ở tỉnh bạn có đường dây liên quan đến địa bàn Lào Cai. Chưa phát hiện vụ nào sản xuất, canh chiết hay pha chế. Hàng năm PC 21 thường tiếp nhận 250 vụ việc yêu cầu giám định Ma tuý (chủ yếu Diazepam từ TQ thẩm lậu về, TP, Heroin sang TQ) và 50 yêu cầu xét nghiệm tìm sản phẩm chuyển hoá của các chất ma tuý trong cơ thể.

Để kịp thời đáp ứng yêu cầu điều tra, xử lý tội phạm, từ năm 1994, PC 21 đã triển khai công tác giám định chất ma tuý. Ban đầu là áp dụng phản ứng So mầu, sau đó là kết hợp với Sắc kí lớp mỏng và chuẩn bị khai triển Sắc kí khí. Hiện nay đơn vị có 3 Bác sĩ, 1 Kỹ sư Hoá, đều đã được đào tạo, tập huấn nghiệp vụ giám định tại C21, có 4 lượt CBCS được tập huấn nâng cao và tham dự lớp tập huấn sử dụng Sắc ký khí tại Thanh Hoá tháng 8 vừa qua. PC 21 đã đề xuất xin bổ sung 1 Kĩ sư Hoá nhưng cả 2 ứng viên đều có khả năng khó được tuyển (nữ). Đơn vị đã xây dựng được một Labo Hoá Sinh đủ để xác định trọng lượng, dung lượng và danh pháp của chất nghi ma tuý, tiền chất thông thường và sản phẩm chuyển hoá của chúng trong dịch sinh học. Nhưng do trụ sở CA tỉnh sắp di dời nên không thể mở rộng thêm được ngay.

Từ 09/4/2007, PC 21 Lào Cai đã được C21 phân cấp 6 lĩnh vực giám định (PY, SV, Hóa học, Đường vân, Tài liệu, Cơ học) trong đó có giám định chất ma tuý. Chính việc này đã đáp ứng được yêu cầu đấu tranh, phòng ngừa tội phạm ma tuý trên địa bàn tỉnh Lào Cai và chi viện giúp PC 21 Lai Châu (5/2004-9/2005).

Thưa toàn thể các đ/c.
Từ diễn đàn các Hội nghị KTHS trước đây, PC 21 Lào Cai đã nhiều lần phát biểu, có điểm đúng, có điểm chưa nhận được sự đồng thuận của một vài người và hôm nay xin không nhắc lại. Tôi xin thảo luận 3 vấn đề là: việc thực hiện Thông tư liên tịch số 17/2007; vấn đề cải tiến chính sách chế độ cho GĐV và giám định ngoài tố tụng đã được nêu ra tại Hội nghị Sơ kết 4 năm thực hiện Pháp lệnh Giám định tư pháp và Nghị định số 67/2005/NĐ-CP trên địa bàn tỉnh Lào Cai vào ngày 03/7/2008 vừa qua.

Thứ Nhất: Về việc thực hiện quy định tại Thông tư liên tịch số 17/2007/TTLT-BCA-VKSNDTC-TANDTC-BTP ngày 24/12/2007 trong đó có yêu cầu "xác định hàm lượng của chất ma tuý và tiền chất", "xác định hàm lượng của dung dịch ma tuý rồi quy đổi ra ma tuý rắn ban đầu". PC 21 Lào Cai nhận được thông tin này từ các cơ quan khác và đã tổ chức khai thác lấy trên mạng về. Qua nghiên cứu chúng tôi thấy chưa thực hiện được bởi thiếu cả phương tiện, kinh nghiệm và văn bản hướng dẫn của ngành dọc. Có ý kiến cho rằng TCCS đã có Công văn đề nghị tạm ngừng triển khai, nhưng cũng có ý kiến cho rằng: các cơ quan cấp dưới và đơn ngành phải có trách nhiệm thực hiện quy định của cơ quan cấp trên và liên ngành. Nhiều cuộc họp giao ban khối Nội chính đã đưa yêu cầu này ra nhưng chúng tôi vẫn bảo lưu ý kiến và các CQTHTT đã chấp thuận "lờ" đi.
Xin nêu vướng mắc để Hội nghị thảo luận và đề nghị Viện hướng dẫn tháo gỡ:
1. Tính "Pháp luật là tối thượng" của Thông tư 17 đã đảm bảo chưa? Nó có tác đụng tăng cường công tác phòng chống ma tuý không ? hay là nó đã đi quá xa, vượt trước quy định của Bộ luật Hình sự 1999 và Luật Phòng chống Ma tuý 2000? .
2. Tính "Khả thi" của Thông tư 17 liệu có thể đáp ứng được ở tất cả các tỉnh, thành và tất cả các vụ việc không? Chắc là chỉ đạt 8/63=12,7 % ! Đấy là chưa nói đến vụ nào cũng thực hiện việc tính hàm lượng thì sẽ không đảm bảo tính thời hiệu.
3. Trên khía cạnh chuyên môn, ai cũng biết: Moocphin, Heroin ở dạng muối dễ hoà tan trong các dung dịch nên việc xác định được nồng độ rồi quy ra trọng lượng chất ma tuý đó ở thể rắn không quá khó. Nhưng dung dịch có chứa thuốc phiện, Xái thuốc phiện việc xác định được hàm lượng Moocphin vốn đã khó nhưng điều khó hơn là xác định công thức quy đổi ra lượng Thuốc phiện ban đầu, bởi không rõ đó là loại Thuốc phiện trong thành phần của nó chứa bao nhiêu % Moocphin (theo nguyên tắc có lợi cho bị can thì phải lấy mức TP chứa 20 % MP như vậy trọng lượng TP mà bị cáo phải chịu hình phạt chỉ bằng 1/5 khi lấy mức TP chứa 4% MP). Vấn đề này cần có hội thảo khoa học, có văn bản hướng dẫn chi tiết, cụ thể và có giá trị pháp lý cao, thống nhất liên ngành để địa phương thực hiện. Xin nhắc lại ngay cả việc định lượng các chất ma tuý khi vụ án có từ 2 chất ma tuý trở lên quy về tổng trọng lượng 1 chất để áp khung hình phạt quy định tại các khoản , điều của BLHS tương đối dễ thực hiện mà khi áp dụng Thông tư liên tịch 01/1998/TANDTC/VKSNDTC/BVN, Nghị quyết 01/2001/HĐTP ngày 15/3/2001 của HĐTP TANDTC cơ sở còn lúng túng và không làm nổi huống chi một quy định không đảm bảo tính khoa học về một vấn đề chưa có chuẩn mực thì làm sao thực hiện được ?
Như vậy cả tính cần thiết và tính có thể trong các quy định vừa nêu đều không đáp ứng, có chăng chỉ đáp ứng yêu cầu có vẻ là minh bạch. Một văn bản mà không đáp ứng 4/5 yêu cầu (theo tôi hiểu) thì cần kiến nghị sửa, huỷ bỏ chứ không đơn thuần là dừng thực hiện và biết dừng đến khi nào ? Đề nghị lực lượng KTHS phải chung quan điểm theo sự chỉ đạo của Viện KHHS chứ nếu không khi các cơ quan THTT bắt buộc thực hiện thì tính sao. Lúc đó dồn cả về Viện, Viện không thể kham nổi và còn đâu tính thời hiệu của công tác ĐTTT?

Thứ Hai là về chế độ chính sách: đã bàn nhiều nay vẫn muốn kêu lại bởi đã xuất hiện những thời cơ và tia sáng mới.
1. Pháp lệnh, Nghị định, Thông tư về Phí, Lệ phí đã có từ 2002; mức bồi dưỡng độc hại ban hành từ Thiên niên kỉ trước đã quá lạc hậu. Đúng là chúng ta đang "Làm hiện tại, hưởng quá khứ". Thêm nữa ngày 02/8/2006 Chính phủ có Nghị định số 76/2006/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tý pháp (trong đó có quy định về Hành vi vi phạm của ngyười giom đnh tư pháp với mức phạt thấp nhất 200.000 đ, cao nhất tới 3 triệu đồng tức là mức thấp nhất cũng gấp 20 lần tiền bồi dưỡng GĐ 1 vụ mà GĐV được thanh toán)... NchNh vậy mối quan hệ Quyền lợi -Trách nhiệm ở đâu?.
2. Do đó đề nghị Viên và toàn ngành hợp lực kêu cho thấu trời để có quy định mới. Theo tôi, đối với việc giám định thực hiện theo ngày công, người giám định tư pháp phải được hưởng mức bồi dưỡng từ 80.000 đến 400.000 đồng/ngày, đối với việc giám định thực hiện theo vụ việc mức bồi dưỡng là 60.000 đến 1.200.000 đồng/vụ việc/người, chưa tính đến việc thuê mua vật tư, phương tiện thiếu. Người giúp việc cho giám định viên được hưởng 75% mức bồi dưỡng của giám định viên.
3. Đề nghị cho GĐV MT được hưởng phụ cấp quy định tại Quyết định số 110/2008/QĐ-TTg quy định về việc thành lập, quản lý và sử dụng Quỹ phòng, chống ma tuý của Thủ tướng Chính phủ vừa ban hành.
4. Ngày 30/1/2003, Chính phủ ban hành Quyết định 22/2003/QĐ-TTg, kèm theo là Thông tư liên tịch 03/TTLT quy định các cán bộ, chiến sĩ công an làm việc tại các trại tạm giam, trại giam, cơ sở giáo dục, trường giáo dưỡng (kể cả làm công tác bảo vệ) được hưởng phụ cấp do tiếp xúc với các đối tượng HIV/AIDS. Thế nhưng các BS PY hàng ngày trực tiếp mổ tử thi các trường hợp nhiễm HIV hoặc đã chuyển giai đoạn AIDS lại không được hưởng phụ cấp này. Ngay chế độ quy định tại Thông tư liên tịch số 02/2006/TTLT-BYT-BNV-BTC ngày 23 tháng 01 năm 2006 về việc Hướng dẫn thực hiện Quyết định số 276/2005/QĐ-TTg ngày 01/11/2005 của Thủ tướng Chính phủ quy định chế độ phụ cấp ưu đãi theo nghề đối với cán bộ, viên chức tại các cơ sở y tế của Nhà nước các GĐVPY cũng không được tính đến.
Có người từng phát biểu là CAND đã được hưởng phụ cấp đặc biệt bằng 25% lương nên hưởng cái nọ thì thôi cái kia. Nhưng tất cả CBCS, kể cả văn thư trong CAND dù không làm nghề đặc biệt cũng vẫn được hưởng phần này. Lẽ gì số lượng người làm PY trong CAND quá ít ỏi, thiệt thòi lại không được hưởng. Hoặc KTHS có cần tiền "dưỡng liêm" như ĐTV, KSV, TP không ? Chắc là rất cần !

Thứ Ba về công tác giám định ngoài tố tụng. Tôi biết nhiều PC 21 đã và đang triển khai GĐ Giấy tờ xe, số đóng chìm trên kim loại, các yêu cầu khác và PC 21 Nghệ An đã đưa lên mạng để nhân dân tiện liên hệ. Song tôi thấy vẫn là hiện tượng "xé rào" như Lào Cai XN nước tiểu. Theo chúng tôi, giai đoạn trước mắt hoạt động của công tác KTHS tại CA cấp tỉnh là: triển khai đủ các bộ môn, nâng cao hiệu quả và chất lượng các mặt công tác; tham gia có hiệu quả việc KNHT, kể cả HTTNGT; đầu tư thích đáng cho các lĩnh vực mà BLTTHS mới bắt buộc phải TCGĐ Nhưng cần tận dụng khả năng chuyên môn, phương tiện dể thực hiện giám định ngoài TT, như : tìm Rượu, chất ma túy trong dịch sinh học; xác định tình trạng sức khoẻ, tuổi thực những người được xem xét miễn, giảm chấp hành hình phạt tù; tình trạng sức khoẻ khi kết hôn với người nước ngoài, khi lập di chúc...
Điều đó phù hợp với nhu cầu xã hội và chủ trương xã hội hoá một số lĩnh vực giám định, lại có thêm nguồn thu, khuyến khích động viên được anh em, trang trải kịp thời các chi phí nhỏ lẻ. Đề nghị có văn bản chính thức cho thực hiện, quy định rõ việc sử dụng KLGĐ, cách thu thù lao bồi dưỡng, mức thu và chi!

Kính thưa các đ/c, thưa toàn thể Hội nghị
Lào Cai là tỉnh miền núi, biên giới nhu cầu công tác giám định các chất nghi ma tuý, tiền chất khá lớn và phức tạp, đa dạng lại ở xa khó nhận được sự chi viện trực tiếp hàng ngày của các cơ sở xét nghiệm quy mô. Sắp tới chúng tôi được cấp hệ thống Sắc ký khí TRACE GC Ultra sử dụng giám định hoá, trong đó chủ yếu là giám định ma túy. Chúng tôi xin chân thành cám ơn sự quan tâm ưu ái của lãnh đạo Viện, lãnh đạo Trung tâm giám định Ma tuý Quốc gia, lãnh đạo P1 đã giành cho Lào Cai và cám ơn sự chủ động, tích cực đăng cai mở lớp Tập huấn của PC 21 Công an tỉnh Thanh Hoá. Chúng tôi hứa sẽ triển khai, vận hành tốt, đảm bảo tính thiết thực hiệu quả, an toàn. Nhưng là một tỉnh còn nghèo, ngân sách hạn hẹp nên mặc dù đã cố gắng nhưng phần kinh phí hỗ trợ của địa phương chỉ đủ sửa chữa, bổ xung vật tư mà không có khả năng và điều kiện mua phương tiện, thiết bị chuyên dùng, đắt tiền. Do đó đề nghị Viện KHHS và Trung tâm quan tâm hơn nữa trong việc giúp đỡ, tư vấn chuyên môn, cung cấp mẫu, chất chuẩn, dung môi.

Cuối cùng tôi xin chân thành cám ơn lãnh đạo TCCS đã cho mở Hội nghị này để có dịp chúng tôi báo cáo, dãi bầy những vướng mắc, trao đổi, học hỏi những kinh nghiệm hay từ thực tế; cảm ơn CA tỉnh Thái Bình đã tạo điều kiện cho đoàn chúng tôi hoàn thành nhiệm vụ, cám ơn sự quan tâm chú ý của các quý vị đại biểu. Chúc các đ/c lãnh đạo và toàn thể các đ/c tham dự Hội nghị mạnh khoẻ, hạnh phúc, thành đạt.

Xin chân thành cám ơn.

ĐỪNG ĐỂ "KỸ THUẬT HÌNH SỰ" THÀNH "KỸ THỌT SINH SỰ"!

(Bài tham luận tại Hội nghị Giao ban công tác KTHS các tỉnh phía Bắc, họp tại Thái Bình, tháng 9/2008)

-==-==-==-==-==-==-==-==-==-==-